Theo tục lệ từ ngàn xưa của người Việt thì cứ đến ngày 23 tháng Chạp Âm lịch, các gia đình tùy vào điều kiện đều làm mâm cỗ thắp hương đưa ông Táo về chầu trời trước 12 giờ trưa. Ngày cúng ông Công ông Táo cũng gắn liền với phong tục thả cá chép.
Lễ vật cúng ông Công ông Táo bao gồm: mũ ông Công ba cỗ hay ba chiếc, trong đó có 2 mũ đàn ông và 1 mũ đàn bà. Mũ dành cho Táo ông có hai cánh chuồn, mũ Táo bà không có cánh chuồn. Những mũ này được trang trí với các gương nhỏ hình long lánh cùng giấy kim tuyến sặc sỡ. Để giản tiện, cũng có khi người ta chỉ cúng tượng trưng một cỗ mũ ông công (có hai cánh chuồn) và có kèm theo một chiếc áo và một đôi hia bằng giấỵ. . Ngoài mũ ông công, mỗi gia đình thường chuẩn bị 1 mâm cỗ mặn, bánh kẹo, trầu cau, rượu, hương, đèn nến, lọ hoa tươi, mâm ngũ quả tươi, tiền vàng và 3 con cá chép sống.
>> Tham khảo dự án Vinhomes Riverside
Người Việt xưa quan niệm rằng, gia đình nào cũng cần có vị thần bếp (hay còn gọi là thần Táo quân) trông nom cuộc sống. Thần Táo quân gồm ba vị định đoạt phước cho gia đình: một bà Táo và hai ông Táo (gồm Thổ Địa Long Mạch Tôn Thần, Ngũ Phương Ngũ Thổ Phúc Đức Chánh Thần và Đông Trù Tư Mệnh Táo Phủ Thần Quân). Nhờ đó, mọi phước đức ít hay nhiều mà gia chủ có được do việc làm đúng đạo lý của gia chủ và những người trong gia đình.
Ngoài các lễ vật chính trên, tùy vào điều kiện kinh tế, gia chủ có thể làm lễ cúng ông Công ông Táo mặn hoặc lễ ngọt. Đồ cúng ông Công ông Táo thường là các loại kẹo bánh có vị ngọt, hy vọng thần ăn sẽ không bẩm báo những chuyện nhỏ nhặt với Ngọc Hoàng. Cúng tế xong, gia chủ nên đem đồ ngọt bôi quanh miệng bếp, tượng trưng miệng thần dẻo ngọt không nói chuyện xấu
Riêng đối với gia đình có trẻ con, người ta còn cúng ông Công ông Táo một con gà luộc. Con gà này phải thuộc loại gà cồ mới tập gáy (tức gà mới lớn) để ngụ ý nhờ Táo quân xin với Ngọc Hoàng Thượng Đế cho con trẻ trong nhà sau này lớn lên có nhiều nghị lực và sinh khí hiên ngang của loại gà cồ.
Theo quan niệm người Việt, để ông Công ông Táo có phương tiện về trời, miền Bắc còn cúng một con cá chép sống thả trong chậu nước với ngụ ý cá chép sẽ biến thành Rồng đưa ông Táo về trời. Con cá chép này sau đó sẽ được “phóng sinh” ra ao, hồ hay sông.
Sau khi bày lễ, thắp hương và khấn vái xong, đợi hương cháy hết lại thắp thêm một tuần hương nữa, lễ tạ rồi hóa vàng mã và thả cá chép ra ao, hồ, sông, suối… để cá chở ông Táo lên chầu Trời.
Bạn có thể tham khảo bài cúng khấn ông Công ông Táo 23 tháng Chạp phổ biến nhất:
Nam mô a di đà Phật!
Nam mô a di đà Phật!
Nam mô a di đà Phật!
Con lạy chín phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương
Con kính lạy Ngài đông trù Tư mệnh Táo phủ Thần quân.
Tín chủ con là: ……………
Ngụ tại:…………
Hôm nay, ngày 23 tháng Chạp tín chủ chúng con thành tâm sắp sửa hương hoa phẩm luật, xiêm hài áo mũ, kính dâng tôn thần. Thắp nén tâm hương tín chủ chúng con thành tâm kính bái.
Chúng con kính mời ngài Đông trù Tư mệnh Táo phủ Thần quân hiển linh trước án hưởng thụ lễ vật.
Cúi xin Tôn thần gia ân xá tội cho mọi lỗi lầm trong năm qua gia chủ chúng con sai phạm. Xin Tôn thần ban phước lộc, phù hộ toàn gia chúng con, trai giá, già trẻ sức khỏe dồi dào, an khang thịnh vượng, vạn sự tốt lành. Chúng con lễ bạn tâm thành, kính lễ cầu xin, mong Tôn thần phù hộ độ trì.
Nam mô a di đà Phật!
Nam mô a di đà Phật!
Nam mô a di đà Phật!
CHÚ Ý TRONG VIỆC CÚNG ÔNG CÔNG ÔNG TÁO NĂM 2016
Sau khi bày lễ, thắp hương và Cúng khấn ông Công ông Táo, đợi hương tàn lại thắp thêm một tuần hương nữa lễ tạ rồi hóa vàng mã và thả cá chép ra ao, hồ, sông, suối… để cá trở ông Táo lên chầu trời.